لغات تاریخیه و جغرافیه

Lugat-ı Tarihiyye ve Coğrafiyye

باروت

Barut

)باروت — كهرچله و كوكرت و كمور ایله اعمال اولنور و قرمزی درجه+ده تسخین اولنان و یانمقده بولنان جسملرك تماسیله و شرارۀ الكتریق ایله و سرت بر جسمك ضربه+سیله آتش آلور بر مادە+در. باروت یاندیغی كبی )آزوت) و (حامض قاربون)ی چیقوب (كبرتییت پوتاس) و (قاربونیت پوتاس) ایله (كبریت پوستایوم)دن عبارت طورطیسی قالور. باروت قپالی بر قاب دروننده احراق اولندیغی حالده زیاده غاز و شدید حرارت حصوله كتوردیكندن و حرارت ایسه غازك انبساطنی تزیید ایلدیكندن خروج ایدە+جك بر منفذ بوله+مدیغی صورتده قاپی پاطلادیر. طوپ باروتنك تركیب و نسبتی — یوز قسمده كوكرت كمور كهرچله ممالك دولت علیه+ده ١٠ ١٥ ٧٥ فرانسه+ده ١٢,٥ ١٢,٥ ٧٥ پروسیاده ١٢,٥ ١٢,٥ ٧٥ انکلتره+ده ٩ ١٦ ٧٥ آوستریاده ١٠ ١٤ ٧٦ طاش باروتی ٩,٦ ١٣,٥ ٧٦,٩ آو باروتی ٢٠ ١٨ ٦٢ بر درهم اعشاری باروت احراقندن (٦٨٠) معشار درهم صلب جسملر ایله (٣١٤) معشار درهم یعنی (١٩٣,١٠) عشیر ذراع مکعی غاز حاصل اولور. باروت اعمالنده استعمال اولنان كهرچله (٠,٠٢) الی (٠,٠٣) قدر انجق مواد اجنبیه+یی حاوی یعنی اولقدر خالص اولور و باروتخانه عامرە+ده و انكلتره+ده اریمش كهرچله قوللانیلور و كموری سكود و آق قواق و آق دیكن و اخلامور کبی یومشاق اغاجلردن یاپیلور زیرا بواغاجلرك كموری هم مساماتلی و هم كولسزدر باروت اعمالنده اولاً اجزای ثلثۀ مذكوره بشقه بشقه غبار حالنه كتوریلور ثانیاً بربرلریله قارشدیریلور ثالثاً صو ایله یوغریلور رابعاً صیقشدیریلور خامساً طاری كبی دانه حالنه قونیلور سادساً پرداخت ایله جلا ویریلور سابعاً قورودیلور ثامناً توزی آلنوب استعمال ایدیلور. باروت دانه+لرینك بیوكلكنه نطراً انواع مختلفه+یه تفریق اولنوب (آو باروتی) (تفنك باروتی) (ششخانه باروتی) (طوپ باروتی) ارمسترونغ باروتی) (چاقل باروتی) (پزیر ماتیق باروتی) اسملریله یاد اولنورلر. بونلردن زیر ماتیق باروتی اك بیوك طوپلرده استعمال اولنه+رق دانه+لری منشور مسدس شكلنده و بر دانه+نك وزنی ٣٨,١ : ٤١,٥ غرام ثقلتندە+در باروتك تاریخ كشف و ایجادی و موجدینك نام و شهرتی لایقیله معلوم اولمیوب مورخیندن بعضلری میلاد عیسی علیه+السلامك اون دردنجی عصری اوائلنده المانیاده (برتولدشوارچ) نام راهیك ایجاد كردە+سی اولدیغنی و دیكرلری تاریخ مزبورك اون اوچنجی عصری بدایتنده انكلتره+لی )روژربقنی) اسمنده بر كمیاكرك اثر کشف و اختراعی بولندیغنی بسط و بیان ایلمشلردر واقعا باروتك اوروپاده استعمالی (م ١٣٠٨ و ٧٠٨ ه)) تاریخنده اسپانیالولرك جبل طارقی محاصره ایتدكلری اثناده كورلمش ایسه+ده مؤاخراً اولنان تحقیقاته نظراً باروتك ممالك شرقیه+ده مشهود اولدیغی و حتی. ٨٠ م) تاریخنده چینلولرك معلومی بولندیغی تبین ایلمش و بعده چیندن هندستانه و اورادن مرور زمان ایله ممالك ایران و عربستانه انتقال و سرایت ایتمشدر قوۀ دافعه+سنه كسب اطلاع ایله اسلحۀ ناریه+ده استعمالنی هنرمندان عربدن بر ذات بولدیغی مأمول و (١٢٢٠ م و ٦١٧ ه) تاریخنده بین العرب معدندن دوكمه آلات ناریه قوللانلدیغی تواریخده مقید و مسطوردر. (١٨٤٩ م و ١٢٦٦ ه) تاریخنده (ژداندر) نام كمیاكرك ایجاد ایلدیكی بیاض باروت دخی )حدید كیانوس پوتاسیوم) ایله (قلوریت پوتاس) و قامش شكرندن عبارتدر بو باروت دلك و ضرب ایله آتش المدیغی كبی تأثیر هوا ایله+ده بوزلمز و آز مدتده اعمال اولنور و قوۀ دافعه+سی سیاه باروتدن زیاده اولور لكن تیموری پاصلاندیرر و بهالی چیقار. بیاض باروتك تركیب و نسبتی قلوریت پوتاس ٤٩ حدید كیانوس ٢٨ قامش شکری ٢٣ ١٠٥ یقین وقتده (نیتروغلیسرین) و (دینامید) و (دوالید) ناملریله دخی مخرب باروتلر ایجاد اولنمشدر