Lugat-ı Tarihiyye ve Coğrafiyye

ایران
İran

ایران — آسیای غربیده شرقاً افغانستان و بلوجستان و جنوباً بصره كورفری و هرمز بوغازی و غرباً عراق عرب و ًكردستان و شمالا تركستان و بحر حزز ایله محدود ممالكك اسمیدر ممالك محدودۀ مذكوره+نك وسعتی طولاً بیك ایكیوز و عرضاً سكز یوز اللی میلدن عبارت اولوب نفوسی بش ملیون بشیوز بیك تخمین اولنمقده و بونك بر ملیونی مدنی و ایكی ملیونی بدوی و سیار و ایكی بچق ملیونی اهالیء قراظن ایدلمكده+در. ایرانیلرك اصلی بعض متأخرینك تخمیننه كوره وقتیله سند طرفندن كلان )اریا)لردر و ایران نامی دخی اریادن محرفدر. ایرانك اسكی تاریخی خرافات قبیلندن اولدیغی جهتله شایان اعتماد و تحریر دكل ایسه ده تواریخ شرقیه+ده محرر اولدیغی اوزره درت طبقەیه مقسم اولان ملوك ایرانیه+نك برنجی طبقه+سی (پیشدادیان) دنیلان سلالۀ حكمرانی اولدیغنده و بونلرك برنجیسی (كیومرث) نامنده بر ذات اولوب ایچلرندن )جمشید) و (بیوراسب الضحاك) و (افریدون) و (افراسیاب) كبی شدید و شجیع پادشاهلر كلدیكنده شبهه یوقدر و ) كیانیه) دنیلان ایكنجی طبقه (٤٨٨٥ خ) تاریخنده یعنی میلادك یدییوز طقوز سنه مقدمنده )كیقباد) نامنده بر قهرمان یدیله تأسس ایدوب (٥٢٦٤ خ) تاریخنده یعنی میلادك اوچیوز اوتوز سنه مقدمنده مشهور اسكندر رومینك غلبۀ جهانكیرانه+سیله منقرض اولمش و اون طقوز سنه صكره مشارالیهك جنراللرندن (سلفقوس) یدیله (سلوسید) دولتی تشكل ایتمشدر. اشبو دولت (٥٣٣٨ خ) تاریخنه یعنی میلادك ایكیوز اللی التی سنه مقدمنه قدر دوام ایدوب تاریخ مذكورده بو دخی منقرض اوله+رق (ارشك) نامنده بر صاحب خروجك اقدامیله اوچنجی طبقه اعتبار اولنان دولت )اشكاینه) و (٢٣٠ م) تاریخنده (اردشیر) معرفتیله دردنجی طبقه اعتبار اولنان دولت (ساسانیه) ظهوره كلدی اشبو ساسانیلرك یكرمی طقوزنجی پادشاهی اولان اوچنجی (یزدجرد) (٦٥٢ م و ٣٢ ه) تاریخنده اسلامك هجومیله مغلوب و دولتی منقرض اولدی و ممالك ایرانیه (٨٧١ م و ٢٥٨ ه) تاریخنه قدر خلفای اسلامیه معرفتیله اداره اولندی و اندنصكره سمت سمت (بنی طاهر) و (بنی لیث الصفار) و (آل سامان) و (آل بویه) كبی طوائف ملوك ادارەلرنده و مؤخراً ملوك (غزنویه) و (الب تكین) و (سبكتكین) و سلاچقۀ ایرانیه تصرفلرنده قالدی و (١١٥٤ م و ٥٤٩ ه) تاریخنده ملوك غوریه یاخود خوارزمیه حكمنه و (١٢٢٤ م و ٦٢١ ه) تاریخنده سلالۀ جنکیزیه و بعده ایلخانیه اداره+سنه انتقال ایتدی و (١٤٠٦ م و ٨٠٩ ه) تاریخنده آق قیونلی و صكره قره قیونلی تركمانلری و (١٥٠٠ م و ٩٠٨ ه) تاریخنده ملوك صفویه تصرف ایدوب (١٧٤٧ م و ١١٦٠ ه) اختلالنده بعض ولایاتی افغانیلره و بلوجیلره کچوب بر طاقم تركستان خانلری دخی استقلالنی اعلان ایتدی و (١٨٢٨ م و ١٢٤٣ ه) تاریخنده روان و آذربیجان جهتلرندن خیلی ممالك روسیه انتقال ایلدی. شمدی سلطنت ایرانیه قجار عشیرتنه منسوب سلالۀ حكمرانی یدنده+در. ایران ممالكی وقتیله ممالك متمدنه+نك مركزی اولدیغی كبی تقلبات سیاسیه+نك دخی میدانی اولدیغندن بالاده خلاصه كوسترلدیكی وجهله پك چوق اللره كچمش و نیجه دفعه خراب و معمور و ینه خراب اولمش و بیوك شهرلر كوچیلوب كوچك شهرلر بیومشدر. ایرانیلر مبالغه+لی سوزی و عظمتی سورلر لكن شدت و ذكا و فطانتلرینه دیه+جك یوقدر. مركز ولایات ایران ولایتلری طهراتن دماوند مازندران رشت تبریز كرمانشاه شستر شیراز كرمان كوه مشهد ١ عراق عجم ١ طبرستان ١ مازندران ١ كیلان ١ آذربایجان ١ كردستان عجم ١ خوزستان ١ فارس ١ كرمان ١ كوهستان ١ خراسان غربی ١١



Daha fazla bilgi için: TDV İslâm Ansiklopedisi