اعتقاد — اسلامك اعتنادنجه منقسم اولدیغی یتمش اوچ فرقه اله
نصارانك یتمش ایكی فرقه+سی و یهودیلرك یتمش بر فرقه+سندن تحقیق اولنه+بیلنلری
بروجه آتی بیان اولنور.
اسلامك منقسم اولدیغی فرقه+لر
اقسام
فوق
فرقۀ ناجیه
٠
٠١
فرقۀ معتزله
١
٢٠
فرقۀ شیعه
٢
٢٠
فرقۀ خوارج
٣
٢٢
فرقۀ مرحیه
٤
٠٥
فرقۀ نجاریه
٥
٠٣
فرقۀ جبریه
٦
٠١
فرقۀ مشبهه
٧
٠١
٠
٧٣
)١) فرقه ناجیه — اشبو فرقه+یه داخل اولنلر علیه الصلاة والسلام
افندمزك و اصحاب كرام حضراتنك اعتقادلری و امام ابو منصور ماتریدی
و ابو حسن الاشعری حضراتنك اجتهادلری اوزره بولنانلردر. بونلر
الله تعالی و تقدس حضرتلرینك واحد و قدیم اولدیغنه و حیاة و علم و قدرت
و ارادت و سمع و بصر و كلام و تكوین ذاتیله قائم صفات الله ایدوكنه
و عباد اللهدن معدود اولان ملائکۀ كرامه و كتب منزله+یه و كلام الله غیر
مخلوق اولدیغنه و جمیع انبیاء و رسل كرامله برابر (محمد المصطفی) صلی الله
علیه وسلم حضرتلرینك نبوتنه و بعث و وزن اعمال و سؤاله و عالمك محدث
و خالقی الله تعالی اولدیغنه اینانورلر و چار یار كزین رضوان الله تعالی علیهم
اجمعین حضراتنك ترتیب معروف اوزره ولایت و خلافتلرینی تصدیق و كافۀ
اصحاب كرامه محبت ایدرلر و الله تعالی و تقدس حضرتلری حقنده عرض
و جسم و جوهر و مصور و محدود و معدوم و متناهی و متجزی دییانلری رد
و هیج بر مكانده متمكن اولمدیغنی و علمندن و قدرتندن هیج بر نسنه خارج اولمدیغنی
یعنی عالم امكانده حیر خصوله كلان بالجمله احوال و افعال انك خلق
وایجادی و قضا و قدریله اولوب علم ازلیء آلهیده اولان شئونات ترتیب مالا
یزالی اوزره البته ظهوره كله+جكنی و اقعال عباد ایكی نوع اولوب بری عبدك
توسط و اختیاری اولمیه+رق مجرد ارادۀ آلیه ایله و دیكری عبدك واسطه
اختیار و انضمام اراده+سیله و جناب حقك خلقیله حاصل اولمقده اولدیغنی
و فعلی علتسز و غرضسز ایدوكنی و اعمال حقیقت ایمانه داخل اولمدیغنی
و حقیقت ایمان تزاید و ناقص ایتمدیكنی و تغیر سعادت و شقاوتده اولوب اسعاد
و اشقاده اولمدیغنی و ثواب فضل آلهی و عقاب عدل آلهی و علم عقلدن
افضل و اهل كبائره شفاعت انبیا حق اولدیغنی اعتراف و اعتقاد ایدرلر.
)٢) فرق معتزله+دن (واصلیه) فرقه+سی — بو فرقه+نك رئیسی حسن
بصری حضرتلرینك شاكردلرندن (واصل بن عطا)در. مرقوم
بر مسئله+ده حسن بصری حضرتلرینه مخالفتله مجلسندن قالقوب كتدیكنه
بنه حضرت مشار الیه (قداعتزل عنا واصل بن عطا)
بیوردی
و مرقوم دخی كندو ذهاب و اعتقادینی ترویج و تدریس ایدرك شاكردلر
پیدا ایتدیكندن معتزله مذهبی میدانه چیقدی. بونلر صفات آلهیه+یی
نفی ایدوب ذات اللهدن غیری قدیم یقدر و كفر و ظلم و شر خدانك نقدیریله
دكلدر و كفر ایله ایمان آره+سنده بر منزله واردر دیرلر و بو كبی دها
پك چوق اعتقادات باطله ایله اهل سنتدن آیریلورلر.
)٣) فرق معتزله+دن (هذیلیه) فرقه+سی — بو فرقه+نك رئیسی (ابو هذیل
العلاف)در. بو آدم بالواسطه واصل بن عطادن اوكرندیكی مسائل
باطله+دن بعضیلرینی قالب آخره افراغ و تدوین ایدرك مقدم الطائفه نامنی آلدی
و اصحابی اقوال فلسفه+یی عقائد معتزله+یه خلط ایدرك بعض مسائلده
یولداشلرندن آیرلدی. بونلر خدای متعال حضرتلرینك مقدوراتی فنا بولور
و اهل جنت و جهنمك حركاتی ضروریدر و عبادك جنت و جهنم اوزرینه
قدری یوقدر و جناب حقك اراداتی مرادك غیریدر دیرلر.
٤) فرق معتزله+دن (نظامیه) فرقه+سی — بو فرقه+نك رئیسی ابراهیم بن
سیاردر. بونك مذهبنه سلوك ایدنلر حق تعالی قوللرینه صلاحلری
اولمیان نسنه+یی ایشلتمكه و آخرتده ثواب و عقابلرینی اكسلتمكه قادر دكلدر
و مخلوقاتی حدوث و وجود اعتباریله دفعه واحده+ده خلق ایتدی بو تقدم
و تأخر كموندن ظهورده+در و قرأن كرم كاملاً معجز اولمیوب یالكز
مغیباتندن خبر ویردیكی معجزدر اكر حق تعالی مساعده ایتمش اولسیدی
عرب مثلنی كتورە+بیلوردی و اجماع و قیاس شرعده حجت دكلدر دیرلر.
)٥) فرق معتزله+دن (حائطیه) فرقه+سی — بو فرقه+نك رئیسی (محمد
بن حافظ)در. بو خبیث و اصحابی حق تعالی قوللرینی بر بشقه دارده
عاقل و سالم و بالغ اوله+رق خلق و كندو معرفت و علمنی و نعم سائره+یی احسان
ایتدی و جمله+سنی او نعم و احسانه تشكرله مكلف قیلدی و قوللرك بر طاقمی
تكلیف اولنان امر مذكوری كماهی حقها ایفا و دیكری قصورلی اوله+رق
ادا ایدوب اوچنجی طاقمی كاملاً ترك و عصیان ایلدی و جناب حق
اطاعت و لازمۀ شكری ایفا ایدنلری دار جحیمه كوندروب ایكیسی اورته+سی
اولنلری بو دار دنیایه چیقاردی و بوراده بأساء و ضراء و شدت و رخا والام
و لذات ایله مبتلا قیلدی اشته صور انسایه و حیوانیه+ده كوریلان
اختلاف انلرك ذنوبلری نسبتندە+در و قدیم اولان جناب حقدن بشقه
بر حادث آله+دها واردر و روز جزاده خلقك محاسبه+سنی بو آله كوره+جکدر
كبی برچوق هزیانلر ایدرلر.
٦) فرق معتزله+دن (بشریه) فرقه+سی — بو فرقه+نك رئیسی (بشر
بن معقم)در. بو آدم و اصحابی خدای متعال حضرتلرینك ارادتی ایكی
وجه اوزره+در و بر وجهی صفت ذات و دیكر وجهی صفت فعلدر و صفت
ذاتیله كندوافعالنی و عبادینك جمیع طاعاتنی اراده ایدر زیرا صلاح و خیری
بیلوبده انی اراده ایتمیان حكیم صایلمز و جناب حقك بر لطفی داها واردركه
انی اظهار ایتمش اولدی روی ارضده بولنان انسانلرك كافه+سی ایمانه كلور
ایدی مع مافیه او لطفی اظهار ایتمك جناب حقه واجب دكلدر و كبیره+دن
توبه مقبول ایسه ده مرتكبی بر دها ایشلدیكی حالده اولكی ارتكابك جرمی
ینه عودت ایدر اعتقادنده بولنورلر.
٧) فرق معتزله+دن (معمریه) فرقه+سی — بو فرقه+نك رئیسی اولان
)معمر بن السلمی) قدریونك اولولرندن ایدی بونك مذهبنه تابع اولانلر
جناب حق یالكز اجسامی و اجسام دخی اعراضی خلق ایتدی. جناب
حق كندو نفسنی بیلمز زیرا بلمكلكی علم ایله معلومك اتحادینی ایجاب ایدر
انسانك ارادتدن غیری فعلی یوقدر وهر حركتی ارادتنه مستنددر و بو استناد
تولید طریقیله اولمیوب مباشرت طریقیله+در دیرلر.
) ٨) فرق معتزله+دن (مزداریه) فرقه+سی — بو فرقه+نك رئیسی اولان
) عیسی بن صبیح غایت صوفی صورت اولدیغندن (راهب المعتزله)
عنوانیله شهرت بولمش ایدی. بونك مذهبنه سالك اولنلر خلق نظم
و بلاغت جهتندن قرأن كریم كبی+یه و بلكه اندن احسننه قادردر و حدوث
قرأنده مبالغه ایلین و قدمنه ذاهب اولانلر كافردر و حق تعالی ابصار
ایله كورنمز وعبادك اعمالی خدانك مخلوقی دكلدر بر فعلك تولد جهتیله
ایكی فاعلدن و قوعی جائز دكلدر اعتقاد ایدرلر.
)) ٩)فرق معتزله+دن (ثمامیه) فرقه+سی — بو فرقه+نك رئیسی اولان
)ثمامه بن اشرش) النمیری خلفای عباسیه+دن (مأمون)ك حضورینه قبول
و مصاحبت ایتدیكی علمادن ایدی. مرقوم و اصحابی افعال متولده+نك
فاعلی یوقدر و مشركین و مجوسی ویهودی و نصاری و زنادقه روز قیامتده
جهنمه كیرمیوب صبیان و بهایم كبی طپراق اوله+جقلردر و تحسین و تقبیح
عقلیدر و معرفت ورود شرعدن اول واجبدر و كفاردن خالقنی بیلمیانلر
معذوردر دیرلر.
)١٠) فرق معتزله+دن (هشامیه) فرقه+سی — بو فرقه+نك رئیسی اولان
)هشام بن عمرو) الفوطی کروه معتزله+دن برچوق بدع باطله ایله تمیز ایتمشدر.
مرقوم و اصحابی جنت و جهنم الآن مخلوق دكلدر زیرا شمدی وجودنده
فائده یوقدر و امامت اختلاف ایله منعقد اولمز و اعراضده خدانك
خالق اولدیغنه و رسالت ادعا ایدە+نك صدقنه دلالت یوقدر بلكه انلره
دلالت اجسامده+در و قرأن كریمده حلال و حرام اوزرینه دلالت یوقدر دیرلر.
)١١) فرق معتزله+دن (جاحظیه) فرقه+سی — بو فرقه+نك رئیسی
اولان (عمرو بن بحر الجاحظ) اهل اعتزالك بلغا و فصحاسندن اولدیغی
جهتله خلیفه معتصم و متوكله تقرب ایتمش و كتب فلسفه+یی تتبع ایدرك بر
چوق مسائلده تفرد ایلمشیدی. مرقوم و اصحابی معارفك كافه+سی ضروریه
اولوب هیج بریسی افعال عباددن معدود دكلدر و عبدك ارادتدن غیری كسبی
یوقدر و اهل نار جهنمده عذاب جهتندن مخلد اولمزلر بلكه طبیعت ناره
منقلب اولورلر و حق تعالی عاصیلری نارحجیمه ادخال ایتمز بلكه حجیم انلری
كندویه جذب ایدر اعتقادنده ایدیلر.
)١٢) فرق معتزله+دن (خیاطیه) فرقه+سی — بو فرقه+نك رئیسی اولان
)ابی الحسن) و اصحابی خدای متعال حضرتلرینك ارادتی ذاتیله قائمه بر
صفت دكلدر و جناب حق سمیع و بصیر دیمك مسموعاته و مبصراته
عالم دیمكدر دیرلر.
)١٣) فرق معتزله+دن (كعبیه) فرقه+سی — بونلرك رئیسلری اولان
)ابو القاسم) بالاده محرر خیاطیلردن ایكن برقاچ مسئله+ده آنلردن
آیرلمشدر و او مسائلدن بری ارادتك و سمع و بصرك علمه رجوعی
مسئله+سیدر.
)١٤) فرق معتزله+دن (جبائیه) فرقه+سی — بونلرك رئیسی اولان
)ابو علی محمد الجبائی) و اصحابی جناب حقك ارادتی حادثه+در و بر مكانده
دكلدر و كندوسی اول ارادۀ حادثه ایله مریددر وحف تعالی بر كلامله
متكلمدر كه انی جسمده خلق ایدر و آخرتده كورنمز و قول فعلنك خالقیدر
و مرتكب كبیره نه مؤمن و نه+ده كفردر. اكر توبه+سز كیدرسه جهنمده
مخلددر و مكلفه لطف اتمك واكا اصلح اولان نسنه+یی رعایت ایلمك جناب
حقه واجبدر. دیرلر
)١٥) فرق معتزله+دن (بهشمیه) فرقه+سی — بونلر معصیتسز عقابه
استحقاق ممكندر و بر کبیره اوزرینه مصر اولانك دیكر کبیره+دن توبه
و رجوعی مقبول دكلدر و قدرتسز توبه یوقدر یعنی بالفرض زنایه قدرتی
اولمیان كمسه+نك توبه+سی فائده ویرمز اعتقادنده+درلر
)١٦) فرق معتزله+دن (عمرویه) فرقه+سی — بو فرقه+نك رئیسی اولان
)عمرو بن عبید) رواة حدیثدن اولدیغی و زهد و صلاحله معروف
و موصوف بولندیغی حالده رئیس معتزله واصل بن عطانك مذهب
باطلنه اعتقاد ایتدكدنصكره+دها ایلروسنه كیدوب حضرت عثمان و امام
علی (رضی الله عنهما) قضیه لرنده ایكی طرفیده تفسیقه قالقشدی.
)١٧) فرق معتزله+دن (اسواریه) فرقه+سی — بونلرك رئیسی اودن
) اسوار) نظامیه مذهبنه سالك اوله+رق برقاچ مسئله ابداع ایلمشدر.
مرقوم و اصحابی حق تعالی عدمیله خبر ویردیكی یاخود عدمنی بیلدیكی
نسنه+لرك اوزرینه قادر دكلدر لكن انسان قدردر زیرا انسانك قدرتی
ضدینه صالحه+در دیرلر.
)١٨) فرق معتزله+دن (اسكافیه) فرقه+سی — بونلر حق تعالی عقلایه
ظلم ایتمكه قادر دكلدر فقط صبیان و مجانینه ظلم ایدر دیرلر.
)١٩) فرق معتزله+دن (جعغریه) فرقه+سی — بونلر اسكافیه مذهبنی
قبول ایله برابر بعض فساق امت زنادقه و مجوسدن بدتردر وحدشرب
اوزرینه اجماع امت خطادر زیرا حدده معتبر اولان نصدر و بر حبه
سرقت ایدن ایماندن منخلعدر دیرلر.
)٢٠) فرق معتزله+دن (صالحیه) فرقه+سی — بونلر علم و قدرت
و ارادت و سمع و بصرك میت ایله قیاملرینی تجویز ایدرلر بو حالده ناس
بو صفتلرله متصف ایكن اموات اولملری لازم كلور.
)٢١) فرق معتزله+دن (حدبیه) فرقه+سی — جاحظیه مذهبنده اولوب
فقط هر حیوان مكلفدر سوزیله آیرلمشلردر.
)٢٢) غلاة شیعه+دن (سبائیه) فرقه+سی — بو فرقه+نك رئیسی اولان
)عبدالله بن سباء) امام علی كرم الله وجهه ورضی الله عنه حضرتلرینه
محبتده افراط ایدرك الوهیتنه قائل اولدی و ابن ملجم انی شهید ایتمدی
انك اولدیردیكی بر شیطان ایدی حضرت علی الیوم بلوطلرده+در ورعد
انك اوازی و برق قامجیسیدر و آخر زمانده یره اینوب اجرای عدالت و عالمی
اصلاح ایده+جكدر دیدی و برچوق حمقا بونك مذهبنه تابع اولدی.
بو فرقه+نك اصحابی عندالموت تناسخ ارواحه دخی قائل اولور. (عبدالله)
کلمه+سنه مراجعت بیوریله .
)٢٣) غلاة شیعه+دن (كاملیه) فرقه+سی — بونلر امامت بر نوردر
بر شخصده نبوت و دیكر شخصده امامت اولور و بعضا دخی امامت نبوته
انقلاب ایدر دیرلر و امام علی كرم الله وجهه حضرتلرینه بیعت ایتمیانلری
تكفیر ایدرلر.
)٢٤) غلاة شیعه+دن (علیائیه) فرقه+سی — بونلر امام علی كرم الله
وجهه حضرتلرینی آله اعتقاد ایدرلر و علیه الصلاة والسلام افندمزی
كوندرن حضرت علیدر دیرلر و ایچلرندن بعضیلری حضرت علی ایله
برابر حضرت پنغمبر افندمزك و بعضیلری فاطمه و حسن و حسین رضوان الله
تعالی علیه اجمعین حضراتنك دخی الوهیتنه قائل اولورلر..
)٢٥) غلاة شیعه+دن (مغیریه) فرقه+سی — بونلر جناب حق نوردن
بر رجل صورتندە+در و باشنده نوردن بر تاج واردر و قلبی منبع حكمتدر.
جناب حق انسانی خلق مراد بیوردیغی زمان اسم اعظم ایله تكلم ایتدی
و اوچدقده باشی اوزرینه بر تاج دوشدی بعده عبادك عصیاننه واقف
اوله+رق غضبه كلمكله ترلدی و ترندن بر طاتلی و دیكری طوزلی ایكی دكز
حاصل اولدی و طاتلی دكزه نظر ایتدكده كندو كولکه+سنی كوروب
بو كولکه+نك بر مقدارندن آی و كونش خلق و ایجاد و ماعداسنی بشقه آلهه
لزوم یوقدر دیه+رك افنا ایلدی واندنصکره ذكر اولنان طاتلی دكزدن
مؤمنلری و طوزلی دكزدن دینسزلری یراتدی و ناس ظلالده ایكن علیه
الصلاة و السلام افندمزی بعث بیوردی و امانتی یعنی حضرت علی+یه
امامتدن منع خصوصنی سموات و ارضینه و طاغلره و طاشلره عرض ایتدكده
جمله+سی ابا ایدوب انسان یعنی حضرت عمرك تشویقیله حضرت ابو بكر
قبول ایلدی دیرلر و بو كبی دها برچوق هذیانلر ایدرلر.
)٢٦) غلاة شیعه+دن (منصوریه) فرقه+سی _ بونلر دائما رسل و رسالت
منقطع اولمز و جنت اكا محبتله مأمور اولدیغمز بر كمسه+نك و جهنم اكا
بغض و عداوتله مأمور بولندیغمز دیكر بر كمسه+نك اسمیدر دیرلر. اشبو
فرقه+نك رئیسی اولان (ابو منصورالعجلی)نك كندوسنه نسبت ادعاسنده
اولدیغنی امام (باقر) حضرتلری خبر آلدیغی كبی حضورندن طرد و تبری
بیوردی و مرقوم مشار الیهك وفاتنه قدر سكوت ایدوب وفاتندنصكره ینه
میدانه چیقدی و امامتی كندو نفسنه تخصیص و اعلان ایتدی و بن سمایه
چیقدم و معبودیمی كوردم الیله باشمی صیغادی و بكا ای اوغل ییره ایك
بندن تبلیغ ایله بیوردی و جناب حقك (وان یروا كسفاً من الاسماء ساقطاً
یقولواسحاب مركوم) آیت جلیله+سنده بیوردیغی كسف بکا نازل
اولدی دیدی و بو هذیانلرینی عراق والیسی (حجاج) ایشیدوب قفاسنی
كسدی.
)٢٧)غلاة شیعه+دن (خطابیه) فرقه+سی — بو فرقه+نك رئیسی اولان
)ابی الخطاب محمد زینة الاسدی) ابتدالری امام (جعفر صادق)
رضی الله عنه حضرتلرینك حضورینه كیرر چیقار ایدی لكن صكره.
حضرت مشار الیه مرقومك باطل اولان اعتقادینی اوكرنوب حضورندن
طرد و اصحابیله الفتی منع بیورمشدر. بو جاهل جنت نعیم دنیارن و جهنم
الم دنیادن عبارتدر و دنیا فانی دكلدر و هر مؤمنه وحی ظهور ایدر دیر.
و جمیع محرماتی مباح درجه+سنه تنزیل و فرائضی ترك ایلر ایدی. امام
جعفر حضرتلری وفات ایتدكدنصكره بو دخی امامتی كندو نفسنه تخصیص
ایدوب اماملر انبیای كرامدن و بلكه جناب حقدن بیوكدر كبی هذیانلره.
باشلادیغندن اخذ و اعدام اولنمشدر.
غلاة شیعه+دن (هشامیه) فرقه+سی — بو فرقه+نك برنجی رئیسی
)هشام بن الحكم) و ایكنجی رئیسی (هشام بن سالم الجوانیقی)در.
بونلرك ایكیسیده جناب حقك جسد اولدیغنده اتفاق ایتدیلرسه+ده مؤخراًً ابن
الحكم و اصحابی دها زیاده ایضاحاته قالقیشوب جناب حق حاشا طویل
و عریض و عمیقدر و طول و عرض و عمقی برابردر و كندو قاریشیله یدی
قاریشدر و مكان مخصوصنده حركت فعلیسی واردر و قدرتیله متناهی
اولمیوب ذاتیله متناهیدر و بلا تفاوت عرشه مماسدر دیدی. و جناب
حق اشیایی وجوده كلدكدنصكره بیلور و علمی قدم و حدوث ایله وصف
اولنمز و ارداتی بر حركتدركه نه عینی و نه غیریدر و كلامی بر صفتدركه
نه مخلوق و نه غیر مخلوقدر و ائمه معصوم و انبیاء غیر معصومدر كبی
هذیانلرده بولندی و ابن سالم حق تعالی انسان صورتنده ایسه ده لحم
و دم دكلدر و الی واغزی و برونی و كوزی و قولاغی واردر اعتقادات
باطله+سنده قالدی.
)٢٩) غلاة شیعه+دن (نعمانیه) فرقه+سی — بونلر هشامیه فرقه+سنك
اعتقادینی قبول ایدوب یالكز جناب حق جسد دكلدر انسان صورتنده
بر نوردر سوزیله آیریلورلر. بو فرقه+نك بر اسمی دخی (شیطانیه)در.
)٣٠) غلاة شیعه+دن (یونسیه) فرقه+سی. بونلر حق تعالی عرشك
اوزرنده+در و ملائکۀ كرام آنی کورمکده+در و كندوسی ملائکه+نك
محمولی اولدیغی حالده آنلردن اقوادر دیرلر.
)٣١) غلاة شیعه+دن (نصیریه) فرقه+سی — بو فرقه+یه تابع اولنلر
جناب حقك امام علی كرم الله وجهه حضرتلرینه و اولادینه حلولنه قائل
اولورلر و جسد جسمانی ایله روحانینك ظهوری انكار اولنمز دیوب
)جبرائیل) علیه السلامك خیرده و شیطان علیه اللعنهنك شرده صورت
بشرده ظهورینی مثال كتوررلر.
)٣٢) غلاة شیعه+دن (جناجیه) فرقه+سی — بونلر روح الله
حضرت آدم علیه السلامده ایدی صكره حضرت شیثه و دها صكره
انبیاء وائمه+یه انتقال ایتدی و امام علی و اوچ اولادندنصكره رأس مذهبمز
)عبدالله بن معاویه)یه كلدی و عبدالله مستقبلده اختفا ایتدیكی اصفهان
طاغندن چیقه جقدر دیرلر و قیامنی انكار ایدرلر و محرماتی حلال طوتارلر.
)٣٣) غلاة شیعه+دن (غرابیه) فرقه+سی — بونلر علیه الصلاة
والسلام افندمزك امام علی كرم لله وجهه حضرتلرینه مشابهتی غرابك
غرابه مشابهتی كبیدر و بلكه+دها زیاده+در دیرلر آنك ایچون غرابیه
تسمیه اولنمشلردر. صورت اعتقادلرینه ظفر یاب اولنه+مدی.
)٣٤) غلاة شیعه+دن (رزامیه) فرقه+سی — بو فرقه+یه داخل اولنلر
امامتك جناب علی المرتضادن اوغلی محمده و صكره آنك اوغلی ابی هاشم
واندن وصیت ایله علی بن عبدالله بن عباسه و اندن محمد بن علی+یه و اندن
ینه وصیت ایله ابا مسلم خراسانینك خلقی بیعت ایتدیردیكی ابراهیمه انتقالنی
ادعا و آنك اعدامندن صكره ابا مسلم خراسانی+یه كچدیكنی اعتقاد ایدرلر
وجمیع محرماتی حلال طوتارلر.
)٣٥) غلاة شیعه+دن (زراریه) فرقه+سی — بونلر جناب حق
حدوث صفاتدن مقدم یالكز حیاة صفتیله متصف ایدی عالم و قادر و سمیع
و بصیر دكل ایدی دیرلر یعنی صفات آلهیه+نك حدوثنه قائل اولورلر.
)٣٦) غلاة شیعه+دن (مفوضه) فرقه+سی — بونلرك برطاقمی جناب
حق حضرت پیغمبری و حضرت پیغمبردن و مافیهایی پراتدی دیرلر و دیكر
طاقمی خلق دنیا من عندالله حضرت علی+یه تفویض اولندی ادعاسنده
بولنورلر.
)٣٧) غلاة شیعه+دن (بدائیه) فرقه+سی — بونلر حق تعالی بر نسنه+یی
اراده ایتدكدن صكره انك اوزرینه ماهر اولمیان نسنه ظاهر اولور دیرلر.
بو حالده جناب حقك حاشا عواقب اموره عالم اولمسی لازم كلور.
)٣٨) غلاة شیعه+دن (بنانیه) فرقه+سی — بونلر جناب حق انسان
صورتندە+در و ذات اللهدن غیری باقی یوقدر و امام علی كرم الله وجهه
حضرتلرینه جزؤ آلهی حلول ایدوب آنك جسدیله متحد اولمشدر و امام
مشار الیه خیر قپوسنی او قوتله قوپارمشدر و روح الله اندن صكره اوغلی
)محمد الحنفیه)یه و اندن صكره برقاچ واسطه ایله رئیس مذهبمز (بنان)ه).
انتقال ایتمشدر دیرلر. مرقوم بنان امام (باقر) رحمه الله حضرتلری
زماننده بر حیاة اولدیغندن مشار الیهه مكتوب كوندروب كندو اعتقادینه
دعوت ایتمش ایدی مشارالیه مكتوبی اوقودقدنصكره زیادسیله تعجب
ایدوب كتورن ادمه شو مكتوبی یوت بیوردی و حریف یوتدیغی كبی
وفات ایدوب مندر جاتنك بطلانی ثابت اولدی. مرقوم بنان اك صكره
قتل و بدنام اولمشدر.
)٣٩) غلاة شیعه+دن (باطنیه) فرقه+سی — بو فرقه+نك اصحابی
حق سبحانه و تعالی حضرتلری نه موجود و نه معدومدر و نه عالم و نه
جاهلدر دیوب صفات آلهیه+نك كافه+سنی تشكیك ایدرلر و حق تعالی
امریله بالفعل تام اولان عقلی و بو عقل واسطه+سیله غیر تام اولان نفسی ابداع
ایلدی و نفس عقلك كمالنه مشتاق اوله+رق نقصاندن كماله كلمك ایچون
بر حركته و حركت دخی آلته محتاج اولدیغندن اجرام فلكیه حادث اولدی
و موالید ثلثه دخی اجرام مذكوره+دن وجوده كلدی دیرلر و تناسخ ارواح
و حلوله قائل اولورلر. بو عقائد باطله اسكی مجوسیلردن قالمه برشی اولوب
(١٠٩٠ م و ٤٨٣ ه)
تاریخنده حسن بن علی الصباح معرفتیله تجدید
اولنمش ایدی. بو ملحدلر قرأن كریمك معانیء باطنه+سنی كندو زعملرنجه
اخذ ایدوب معانئ ظاهره+سنی ترك و حكمسز اعتقاد ایتدكلریچون اشیو
) باطنیه) نامیله و حسن الصباحدن اولكی رئیسلرینك اسمی حمدان قرمط
اولدیغیچون (قرامطه) نامیله و امام جعفر صادق رضی الله عنه
حضرتلرینك بیوك اوغلی اسماعیلی امام طانیدقلریچون (اسمااعیلیه) نامیله
و محرمات و محارمی كندولرینه مباح قیلدقلریچون (حرمیه) نامیله و رسل
یدیدر و هر برینك آره+سنده یدی امام واردر اعتقادنده اولدقلریچون
)سبعیه) نامیله و بر آره+لق بابك نامنده بر خارجی+یه تابع اولدقلریچون (بابكیه)
نامیله و مرقوم بابك زماننده قرمزی اثواب كیدكلریچون (محمریه) نامیله
دخی یاد اولنورلر. اشبو ملحدلر خلقی اضلال ایچون بر طاقم اصطلاحات
كفریه قوللانورلر و بول منی دن انجس ایكن حین تبولده غسل لازم
كلمیوبده خروج منیده ندن لازم كلسون كبی شك كتورە+جك سوزلر
سویلرلر و دیندن چیقوب تمام ملحد اولنلره (خلع) وچیقمقلغه (سلخ) تسمیه
ایلرلر و بو درجه+یه وارانلره جمیع محرماتی مباح قیلارلر و وضؤ محبت
امامدن و صلاة طریق الحادك غیریدن منكراتی نهی ایدن رسول ناطقدن
و احتلام نااهله افشای سردن و غسل تجدید عهوددن و زكاة كلمات الحاد ایله
تزکیه نفسدن و کعته و صفانبیدن و مروه باب علیدن و تلبیه مخاطبك اجابتندن
و طواف ائمه+یه محبتدن و جنت تكالیب شرعیه+دن استراحتدن و جهنم
تكالیف مذكوره مشقتنی اختیاردن عبارتدر دیرلر. (بابكیه و (قرامطه)
و (حسن) و (سبعیه) كلمه+لرینه دخی مراجعت بیوریله.
)٤٠) غلاة شیعه+دن (زیدیه) فرقه+سی — بو فرقه+نك اصحابی (زید
بن علی بن حسین بن علی المرتضی) رضی الله عنه حضرتلرینه منسوبیت
ادعاسنده بولنورلر واقعا زید رئیس معتزله واصل بن عطایه شاكرد
اولدیسه ده رفض و اعترال كندوسنه ویریله+مز بو افترا بنی امیه+دن
هشام بن عبدالملكك كوفه+یه هجومی اثناده بمض غرضكاران طرفندن
اویدورلمش بر شئ اولمسی مأمول قویدر زیرا امام اعظم ابوحنیفه
حضرتلری زید بن علی+یه اول وقت خیلی مال اعطاسیله معاونت بیورمش
ایدی هر نه حال ایسه زیدیلر (جارودیه) و (سلیمانیه) و (صالحه)
ناملریله اوچه منقسم اولورلر و بونلردن جارودیلر علیه الصلاة والسلام
حضرتلرندن صكره امام الحق حضرت علی ایكن حقی ضایع اولدی دیرلر
و سلیمانیلر حضرت علی موجود ایكن امت دیكرلرینه بیعت ایتدیکیچون
خطا ایتدی دیرلر و صالحیلر سلیمانیلرك اعتقادینی قبول ایله برابر حضرت
عثمان رضی الله عنهده توقف ایلرلر.
)٤١) غلاة شیعه+دن (امامیه) فرقه+سی — بونلر ایكی قسمه منقسمدر
و ایكیسی دخی امامت اولاد جناب علی+یه منحصردر و حقلرنده نص
جلی واردر دیرلر لكن تعییننده اختلاف ایدرلر و سائر اصصاب كرام
حقنده لایق اولمیه+جق سوزلر سویلرلر.
)٢٤) خوارجدن (محكمه) فرقه+سی — بونلر نهروان اهالیسندن صوم
و صلاته مداوم بر فرقه ضاله اولوب حضرت علی و سائر صحابۀ كرام
رضوان الله تعالی علیم اجمعین حقلرنده ادبسزلك ایدرلر و هر عادل امام
اوله+بیلور و مرتكب كبیره تكفیر اولنور دیرلرایدی بونلرك بو ادبسزلكلری
حضرت علی+یه واصل اولدیغی كبی عسكر كوندروب اکثریسنی قتل
و تأدیب ایلدی.
)٤٣) — خوارجدن (ازرقیه) فرقه+سی — بو فرقه+نك اصحابی حضرت
عثمان و علی و زبیر و عایشه و ابن عباس رضوان ایله تعالی علیهم اجمعین حضراتی
حقلرنده پك بیوك ادبسزلكلر ایدوب حضرت علینك قاتلی اولان ابن ملجمی
ثنا ایدرلر و كندو اعتقادات باطله+لرینه مخالف اولنلرك و اولاد و عیاللرینك
فتلنی مباح طوتارلر و زانیء محصنی رجمدن قورتاررلر و مرتكب كبیره+یی
تكفیر ایدرلر.
)٤٤) خوارجدن (بیهسیه) فرقه+سی — بونلر ایمانده لسانله اقرار
كافیدر و اطفال كفر ایله ایمانده بابالری كبیدر و مرتكب كبیره
دیندن چیقار دیرلر. بونلرك رئیسی اولان (بهسی) یی عراق والیسی
)حجاج) كتوردوب اللرینی و ایاقلرینی قطعله اعدام ایلمشدر.
)٤٥) خوارجدن (نجدات) فرقه+سی — بونلر تكفیرده عقائد ازرقیه+یه
تابع اولوب ماعدا مسائلده آیریلورلر و جهل اوزرینه وقوعبولان
جنایت اصحابنی معذور طوتارلر.
)٤٦) خوارجدن (اصفریه) فرقه+سی — بو فرقه+نك اصحابی اکثر
خصوصده ازرقیه اعتقادینه مخالفت ایدوب قولده تقیه+نك جوازینه و فعلده
منعنه داهب اولورلر و تارك صوم وصلاتی نكفیر ایدرلر.
٤٧) خوارجدن (حفصیه)
٤٨) خوارجدن (یزیدیه)
٤٩) خوارجدن (حارثیه)
٥٠) خوارجدن (رابعه)
اشبو درت فرقه+یه فرق (اباضیه) دینور. بونلرك اصحابی استطاعت
فبل الفعلدر و قولك فعلی خدانك مخلوقیدر و مرتكب كبیره كافر
نعمت ایسه ده كافر ملت دكلدر و بزم اعتقادیمزه مخالغت ایدنلر دیندن
چیقار و اثنای حربده ماللری حلال اولور دیرلر و امام علی كرم الله وجهه
و رضی الله عنه حضرتلریله سائر اصحاب كرام حقلرنده+درلو درلو ادبسزلكلر
ایدرلر. هله فرق مذكوردن یزیدیلرك مسلك و اعتقادی كوله+جك
بر صورتده+در. بونلر حق تعالی اهالیء ایراندن بر پیغمبر كوندرە جك
و او پیغمیرك كتابی سماده یازیلوب دفعةً و بغتةً یره دوشه+جك و نبی
آخرالزمانك شریعتی ترك اولنه+جق دیرلر و سنجار طاغنده مسكون اولان
یزیدیلر دخی (ملك طاووس) نامیله شیطان علیه العنه+یه حرمت و پرستش
ایدرلر و بوكون سمایه چیقوب بتون ملائکه+نك ینه رئیسی اوله+جقدر دیرلر.
بونلرك خرستیانلغه میللری اسلامه میللرندن زیادە+در. (اباضیه) كلمه+سنه
دخی مراجعت بیوریله.
٥١) خوارجدن (میمونیه) فرقه+سی.
٥٢) خوارجدن (حمزویه) فرقه+سی
٥٣) خوارجدن (شعیبیه) فرقمسی.
٥٤) خوارجدن (حازمیه) فرقه+سی.
٥٥) خوارجدن (خلفیه) فرقه+سی.
٥٦) خوارجدن (اطرافیه) فرقه+سی.
٥٧) خوارجدن (معلومیه) فرقه+سی.
٥٨) خوارجدن (مجهولیه) فرقه+سی.
٥٩) خوارجدن (صلتیه) فرقه+سی.
٦٠) خوارجدن (ثعالبه) فرقه+سی.
)٦١) خوارجدن (ثعالبۀمعبدیه) فرفه+سی.
٦٢) خوارجدن (شیبانیه) فرقه+سی.
٦٣) خوارجدن (مكرمیه) فرقه+سی.
اشبو اون اوچ فرقه+نك نام عومیسی (عجارده)در بو فرقه+لر اصحابنك
اكثریسی قدره قائل اولوب فعلی خلقاً و ابداعاً عبده نسبت ایدرلر
و بعضیلری خدا خیری اراده ایدوب شر و معاصی+یی اراده ایتمز دیرلر و بعضیلری
عبدك فعلی جناب حاقك مخلوقیدر دیرلر و مرتكب كبیره+یی و تارك صلاتی
تركندن ناشی اولمیوب بلكه حقدن غفلتی ایچون تكفیر ایلرلر و قولرك
قزلرینی و قرنداش قزلرینی نكاحله آلورلر و حاشا سورۀ یوسفی انكار ایدرلر.
)٦٤) فرق مرجئه+دن (یونسیه) فرقه+سی — بو فرقه+نك اصحابی
حقیقت ایمان حقك معرفتیله+در و عبدك جنته عبادتله دخولی ممكن دكلدر
انجق اخلاص محبتله+در و معرفتدن غیری طاعاتك ترکی حقیقت ایمانه
ضرر ویرمز و او سببله عذاب اولنمز دیرلر.
)٦٥) فرق مرجئه+دن (عبیدیه) فرقه+سی — بو فرقه+نك اصحابی
خدای متعال حضرتلری انسان صورتنده+در وصفتلری ذاتندن غیری
دكلدر دیرلر.
)٦٦) فرق مرجئه+دن (غسانیه) فرقه+سی — بو فرقه+نك اصحابی
ایمان خدای متعال حضرتلرینی و رسولنی و انلردن ًكلانلری بیلمكدر تفصیلا
بیلمكه حاجت یوقدر مثلا جناب حقك حجی فرض ایتدیكنه اینانملی لكن
حج مکۀ مكرمه+دکی كعبه+یه طواف و زیارتله می بیلنه+مز دیرلر.
)٦٧) فرق مرجئه+دن (ثوبانیه) فرقه+سی — بو فرقه+نك اصحابی
ایمان خدای متعال حضرتلرینه و رسلنه اینانمق و عقلاً ایشلنمسی جائز اولان
نسنه+لری اقرار ایتمك دیمك اولوب عقل ایشلنمسی جائز اولان نسنه+لره
اعتقاد ایماندن دكلدر و حق تعالی روز قیامتده بر عاصی+یی عفو ایدرسه
سائر امثالنی دخی عفو ایده+جكدر دیرلر.
)٦٨) فرق مرجئه+دن (ثومنیه) فرقه+سی — بو فرقه+نك اصحابی ایمان
معرفت و تصدیق و محبت و اخلاصدر بونلردن برینی یاخود بعضیسنی ترك
ایدن ایماندن دور اولور و مع مافیه بعضیسی ایمان دكلدر و نمازی بعده
فضا ایتمك نیتیله ترك كفر دكلدر دیرلر.
٦٩) فرق نجاریه+دن (برغوثیه) فرقه+سی.
)٧٠) فرق نجاریه+دن (زعفرانیه) فرقه+سی.
٧١) فرق نجاریه+دن (مستدرکه) فرقه+سی.
اشبو فرق تلثه اصحابی خلق افعال و استطاعت و كسب عبد مسئله+لرنده
اهل سنت و جماعته موافقت ایدوب نفی صفات وجودیه+ده و حدوث كلامده
و نفی رؤیتده معتزله طرفنده بولنورلر و كلام الله حین قرائتده عرض و حین
كتابتده جسمدر و غیراللهدر وغیرالله ایسه مخلوقدر دیرلر و ایچلرندن
مستدركه طائفه+سی زغفرانیلر اوزرینه استدراك ایدوب علیه اصلاة والسلام
افندمزك (كلام الله غیر مخلق) بیوردیغنه و سلف صالحینك بونك اوزرینه
اجتماعنه بز دخی اینانور غیر محلوق دیرز لكن حضرت پیغمبرك بو قولنی
شو معنایه حمل ایدرزكه قرأن بو ترتیب حروف و اصواتدن نظم اوزرینه
مخلوق دكلدر بلكه بعینها بو حروفك غیری اوزرینه مخلوقدر و بو
حروف اول حروفدن حكایتدر اعتقادندن آیرلمیز دیرلر.
)٧٢) فرقۀ جبریه — بو فرقه+نك اصحابی ایكی قسمدر بر قسمنه (جبریه
خالصه) و دیكر قسمنه ( جبریه متوسطه) دیرلر و قسم اوله تابع اولنلر
عبدده فعل و فعله صلاحیت یوقدر بلكه عبددن صادر اولان نسنه
جمادات منزله+سنده مجبوریدر اعتقادنده اولوب قسم ثانی+یه تابع اولنلرك
بعضیلری عبدك قدرتنه فعلده بر اثر اثبات و بو اثره كسب اطلاق ایدرلر
ایسه ده دیكرلری اویله بر اثره+ده حاجت كورمزلر. اشبو جبریۀ خالصه
اعتقادینی ابداع ایدن (جهم بن صفوان ترمدی) جناب حقك حیاة و علم
صفتلرینی نفی ایدوب قادر وفاعل و خالق اولدیغنی اثیات ایدر و اهل جنت
و جهنمك حركتلرینه بر نهایت ویرر و خلق قرأن مسئله+سنده وسائر بعض
مسائلده معتزله+یه تابع اولور ایدی. مرقوم ملوك امویه+نك انقراضنه
قریب بر زمانده قتل اولنمشدر.
)٧٣) فرقۀ مشبهه — بو فرقه+نك اصحابی اعتقادده اکثریا غلاة
شیعه+یه تابع و جناب واجب الوجودی مخلوقانه تشبیهده برقاچ صنفه منقسمدر
كیمیسی خدا جسمدر و اعضا و جوارحی واردر و ملامسه و مصالحه
و معانقه ایدر دیر و كیمیسی عرش اوزرنده مستقردر و نزول و حركتی
واردر دیر و كیمیسی دخی حلولنه قائل اولور. طبیعیون و الهیون و دهریون
ایچون (فلسفه) كلمه+سنه نظر بیوریله.