Lugat-ı Tarihiyye ve Coğrafiyye

شمندوفر / تیمور یول
Şimendifer / Demir yol

شمندوفر یعنی تیمور یول — بو یول یره یاتیرلمش ایكی تیمور چبق اوزرنده حركت ایدر عربه+لر ایله بو عربه+لری بخار قوتیله چكر و (لوقوموتیف) دنیلور دیكر بر عربه+دن عبارتدر. شمندوفر اعمال ایده+جك اولان مهندسلر اولا ارض اوزرنده استقامت عومیه تعیینی كبی عملیات ابتدائیه+یی اجرا ایدوب آندن صكر عملیاتك اك جسیم و مصرفلیسی اولان تسویۀ ترابیه+یه باشلار ثانیاً كوپری و لزومی تقدیرده تونل انشاآتی كبی عملیات صناعیه+یی اجرا ایدر ثالثاً یاغمر صولرینك جریاننی تسهیل ایله برابر قوۀ الاستیقیە+سی مناسبتیله یوله دها زیاده ملایمت ویرمش اولمق ایچون قوم دوكدیرر رابعا ًتیورچبوقلرك وضع اولندقری (تراورس) لری دیزدیروب تیمور چبقلری فن مخصوصنه توفیقاً دوشه+دیر. تیمور یوللر دلك و تماسی آزالتمق جهتیله عربه+لرك جرینه فوق العاده سهو لتبخش اولدیغندن قوت ایله ثقلت بر ایله ایكی نسبتنده قالور. لوقوموتفلره بر ساعتده۴۰ كیلو مترودن ١٠ كیلومترویه قدر سافه قطع ایده+بیله+جك سرعت ویریله+بلور ایسه. ده میلی زیاده اولان و مقسوس بولنان محللرده تهلكه محقق و بناء علیه بورالرده نهایت درجه احتیاط شرطدر. شمندوفری ایجاد ایدن اتكلیزلر ایسه ده (۱۰۶ شمدیكی طرزه كیرمسی علی التدریج وقوعبولدی. ابتدا (۱٦۴۹ م و تاریخنده قوشوم حیوانلرینه یاردمی اولمق اوزره المانیا معدنلرنده اغاج اوزرنده حركت ایدر عربه+لر یاپیلوب بونلر (۱٦۷٦ م و ۱۰۸۷ ه) تاریخنده انکلتره+ده (نوقاستل) معدنلرنده دخی قوللانلمغه باشلادی وصكره اغاجلرك آشنمقدن محافظه+لری فكرینه مبنی تیمور ایله قابلانملرینه قرار ویرلدی
و (۱۷٦۷)ده چقورتكرلك یتاقلرینه چامور و طاش طولدیغی كورلمسنه بناً تكرلكلر ایله برلشه+جك صورتده چیقنتیلی یتاقلریاپلدی و (۱۸۰۲)ده (اتره+ویتیك) نام مهندس باركیر یرینه بخار ماكنه+سی وضع ایدوب اولبابده برنجی تجربه انكلتره+ده (بتدویل) شهرنده اجرا اولندی و (۱۸۳۹) ده فرانسه+ده (سه كین) و انکلتره+ده (ستفانسون) نام ذاتلر الآان كورلدیكی كبی استعمال اولنور (لوقوموتیف) عربه+لری ایجاد ایلدیلر كه (۱۸۳۰ م و ۱۲۴٦ ه) تاریخنده بو لوقوموتیفلرك لیورپول ایله مانچستر اراسنده ایشلدیكی كورلدی انكلترە+یه باقە+رق بتون اوروپا ممالك متمدنه+سی شمندوفر تأسیسی خصوصنده یكدیكره رقابت ایدرجه+سنه غیرتلر كوستردیلر فقط فرانسه+ده قبول اولنمسی لازم كلان اصول و دولت ویا قومپانیه+لر طرفندن اعمالی حقنده ظهور ایدن اختلاف عملیات ترابیە+سی قومپانیه+لره و تیمور فرشی و ادوات متحركه تدارکی دولت طرفنه عائد اولمق قراری ویریلنجە+یه قدر تأخر ایلدی
الآن اوروپاده یاپیلمش شمندوفرلرك طولی ۰...۸ كیلومترو اولوب سنوی۳٦۰۰ كیلومترو قدر دها علاوه و تمدید اولنمقده+در