Lugat-ı Tarihiyye ve Coğrafiyye

یمن
Yemen

یمن — عربستانك جنوب غربیسندن عبارت بر قطعۀ جسیمه+در غرباً بحر احمر جنوباً عدن كورفزی شرقاً حضر موت شمالاً حجاز ایله تحدید اولنور شمالدن جنوبه یدییوز اللی بش كیلومترو طولی و اوچیوز اللی كیلومترو عرضی و تخمیناً ایكی ملیون بشسیوز بیك اهالیسی واردر و مركز حكومت (صنعا) و (تعز) (عسیر) (حدیده) سنجاقلریدركه جمله+سی اون أوچ ایله اون التی عرضی بینلرنده بولنور طرف غربیسی تهامه دنیلان قوم صحراسندن عبارت ابسە ده وسطده اولان طاغلری و اوه+لری غایةالغایه محصولداردر بغدای شعیر قوقوروز داری سیسام عتر انجیر اوزوم بال بادم لیمون ترنج خرنوب عنبا توتون یتیشور و تیمور مقناطیس كوكرد طوز عقیق معدنلری بولنور معمولاتی صابون مشین اوانیء ترابیه و بعض منسوجاتدن عبارتدر و (قمران) (جزایر فرسان) (زیلع) (بربرا) باشلی و معمور جزیره+لریدر یمنده كانون اول و ثانی و شباط بهار و مارت و نیسان و مایس یاز و حزیران و تموز و اغستوس كوز و ایلول و تشرین اول و ثانی شتا اولور شعوب یمنك پدری (قحطان)در اوغلی (یعرب) بر مدت سلطنت سوروب وفات ایتدكدن صكره اوغلی (یشحب) یاخود (یمن) مقام حكومته كلدی و عمیلری (جرهم) حجازده و (حضر موت) نامنه منسوب قطعه+ده و (عمان) كذلك نامنه منسوب جهتده استقلال ایله اجرای حكومت ایلدی اندن صكره اوغلی (سباء یاخود عبد شمس) جلوس و مأرب شهر وسدینی انشا و پای خت اتخاذ ایتدی. بونك پك چوق اولادی دنیایه كلدیسه ده اك مشهورلری (حمیر) و (كهلان)دركه هر بری یمنده برر قطعەیه پادشاه اولمش و حكومتلری نیجه زمان ناملریله شهرت بولمشدر دیكر روایته كوره حمیر یشحبك اوغلیدر هرنه حال ایسه مرقوم ملوك حمیریه یمنك اك مشهور و قوتلی پادشهلرندن ایدی حتی پدرینك تأسیس ایلدیكی سد مذكوری بو ذات اكمال ایلمشدر
بمنیلر وقتیله صابئی المذهب ایكن زمان سعادتدن بدأ ایله تدریجاً اسلامه كلدیلر خطۀ یمانیه+نك تهامه+سیله ساحل اهالیسی تهامه+دن عسیر حدودی اولان ابو عریشه قدر و ابو عریشدن عسیرك تهامه و جبال جهتلری مکۀ مكرمه+یه قدر ممالك و ساحلاً و جبالاً تعز و هجریه و عدین و آب و جبله و صحبان و حبال سائره اهالیسی عموماً شافعی المذهب و صنعا جواری و جبل حراز اهالیسنك برازی شافعی و اکثریسی اسماعیلی و بر جزئیسی دخی زیدیدر و (یریم) و (ذمار) و (رداع) و (انس) و (صعده) و (صنعا) اهالیسی زیدی و یمن اله عسیر بیننده+کی اهالی اسماعیلی و لحج و عدن اهالیسی حنفی و شافعیدر بو حالده عموم اهالینک ثلاثندن زیاده+سی اهل سنت قصوری غیری دیمك اولور
یمن شهر و قراسنده بولنان خانه+لرك بعض تهامه قریه+لرندن ماعدا كافه+سی صوم كاركیر و ایكیشر و اوچر و دردر قات اولمق اوزره مدافعه+یه الورشلی صورتده انشا اولنمشدر وكافۀ اهالیسی هركون و کیجه (قات) چیكنه+مكه و (قشر) ایچمكه مجوردر یمنک سواحلدن اوزادقجه هواسی و صولری غایت لطافت كس ایدر هله جهران فضاسی اراصیسنك قیولرندن برر ایكیشر قولاجده پك اعلا صولر چیقار و عموماً یمن اهالیسی قیو صویی ایچر
یمن قطعه+سی بر آره+لق حبشیلر طرفندن استیلا اولندیغنه بناء سلالۀ تبابعە+دن سیف ذی یزن) (۵۷۱ م) تاریخنده فرس ملکی نوشروانه التجا و استمداد ایدوب او دخی بر مقدار عسكر ایله اعانه ایتمش و مومی الیه بو سایه+ده حبشیلری ایدوب دفع فط ملوك فرسك حمایه+سنی قبول ایلمشیدی صكره اسلامك اورالرده دخی انتشاری مناسبتیله خلفای راشدین طرفلرندن عامللر كوندرلسدی و (۲۰۳ ه)ده بنی زیاد و (۴۵۵ ه)ده بنی صلیخ و (۵۶۹ ه)ده ایوبیه و (۶۰۰ ه)ده حمزویه و (۶۲۶ ه)ده بنی رسول و (۸۵۸ ه)ده ال طاهر خطۀ یمانیە+نك بعضاً عمومنده و بعضاً براز محللرنده حكومت سوروب (۱۵۰۴م و ۹۱۰ ه) تاریخنده امامت (عامریه) ظهوره كلدی بو ذات مصرلیلرك اول طرفده اولان نفوذینی كسر ایلدیسه ده عاقبت صنعاده مصر عسكرینه مغلوب و مقتول اولدیغندن امامتی قاسم و (مطهر) و (مؤید) نام متغلبه یدلرینه کچوب بونلرك جمله+سی مصر و درسعادتدن كوندریلان وزرا و عساكر ایله یكرمیشر اوتوزر سنه اوغراشوب كاه غالب و كاه مغلوب اولدیلر نهایت (۱۸۳۵م و ۱۲۵۱ ه) تاریخنده مصر والیسی محمد علی پاشا ینه عسكر كوندروب تهامه و تعزی عسیرلولردن الدیسە ده دولت علیه ایله یاپدیغی معاهده موجبنجه ینه تركه مجبور اولدی دولت علیه ایسه قطعۀ مزبوره+نك اداره+سنی یرلو شیخلرردن بر ذاته حواله ایدوب لكن مومی الیه حسن محافظه+یه مقتدر اوله+مدیغندن یمن كاملاً طوائف ملوك هیئتنه كیره+رك بر طاقم مشایخ بیننده تقسم اولندی و كیفیت درسعادتدن خبر الندیغی كبی هرنقدر عسكر كوندرلدی و شریف مکه ایله مخابرات جریان ایتدیسه ده بویله+لكله استردادی ممكن اوله+میە+جغی اكلاشلدیغندن و صكره كوندریلان بش التی قدر والیلر دخی (۱۸۵۸ م و ۱۲۶۵ ه) تاریخنده یالكز ساحلده بر قاچ مملكت اله بیلوب ایلرو واره+مدقلرندن و عسیر شیخی (محمد بن عایض) اخیراً بو مملکتلری دخی محاصره ایلدیكندن دولت علیه (۱۸۷۰ م و ۱۲۸۷ ه) تاریخنده بیوك بر قوت ارسالنه مجبور اولدی و اشبو قوت سایه+سنده و ایكی سنه ظرفنده یمنك (بلاد مأرب) و (بلاد صعده)دن ماعدا ممالكی فتح و بر اردو و بر جسیم ولایت تشكیل اولندی (صنعا) (سباء) مأرب) (قات) (غمدان) (عامر) (مطهر) (مؤید) (قاسم) (یحیی) كلمه+لرینه دخی مراجعت بیوریله



Daha fazla bilgi için: TDV İslâm Ansiklopedisi