Lugat-ı Tarihiyye ve Coğrafiyye

فورتنه
Fırtına

فورتنه — اوچ نوعدر (نوع اول روزكار فورتنه+سی) كلمه+سنده دخی محرر اولدیغی اوزره مجرد هوانك تموجندن عبارت اولان روزكارك شدت و سرعتی دیمك اولوب فقط بو شدتك یعنی فورتنە+نك هر طرفده مساوی درجه+ده اولمدیغی بحریون نزدنده معلومدر واقعا بو عرضلرده دخی شدتلی فورتنە+لر وقوعبولور لكن مدارینده و اكثری امریقاده مكسیقا كورفزیله (ماراقائیبو) كورفزی اراسنده واقع بر طاقم جزائر كبیره و صغیره+دن عبارت (انتیل) اطە+لری حولیسنده اولان فورتنه لر بشقه+در. حوالیء مذكوره+ده هر دفعه فورتنه وقوعنده بهمه حال براً و بحراً آز چوق مضرتی كورلدیكندن اهالی فورتنه ظهورندن زیاده+سیله خوف و احتراز ایدرلر و قبل الوقوع سماده بعض علائم مشاهده اولنور شویله كه بو طرفلرده اصلا مشاهده اولنمامش درجه+ده جو هوایی ظلت استیعاب ایدر و بلوطلر متكاسف اوله+رق حركتدن قالوب كویا روی زمینه دوشه+جك كبی بر حالده بولنور و هوایه فوق العاده ثقلت عارض اولەرق بر طرفدن شمشك چاقوب و بر طرفدن ییلدیرملر دوشوب و حوش و طیورك صدای وحشت افزالری ایسه بر قات داها موجب خوف و خشیت اولدیغندن فورتنه سكونت بولنجیه دكین هركس بر مصیبته منتظر و مضطرب اولورلر هر دفعه+سنده بر قاچ كمی قضازده اولوب حتی بر دفعه (سن داوید) لیمانی اوكنده اوچی قپاق اولمق اوزره یكرمی قطعه انكلیز حرب سفینە+سنك كلیاً غرق و تلف اولدیغی و دروننده بولنان نفوسدن هیچ بری قورتیله+مدیغی تاریخده مقیددر
نوع ثانی — یغمور و قار فورتنه+سی — بو فورتنه دخی نوع اول روزكار فورتنه+سیله برابر یغمور ویاخود قاردن حاصل اولوركه بونده دخی قپودانلر كمال درجۀ خوف و تلاش ایدرلر چونكه هر طرف قپانوب ساحل یاخود سائر تهلكه+لی محللر كورنمز و كمیجیلر دخی صغوق و یغمورك شدتندن و فورتنه زحمتندن یلكن و سائره مثللو خدمتلری ایفا ایده+مز اولور. سیس دخی بعضیلری عندنده نوع ثانی فورتنه+دن معدوددر
نوع ثالث — قصرغه و خرطوم — قصرغەنك روزكارك شدتنه كوره درجاتی اولوب شدتلوسی مضر و خطرناكدر شدید قصرغە وقوعبولان یرلرده تازه فدانلردن و برقاچ سنە+لك اغاجلردن خیر قالمیه+جغی دركار اولوب بعضاً بیوك اغاجلری بیله قلع و كاركیر بنالری هدم ایلدیكی كورلمشدر. اشبو قصرغه استوانه شكلنده دائروی هبوب ایدر دكزده و قوعبولور ایسه مخروط و خرطوم دخی تعبیر اولنور. (روزكار) كلمه+سنه ده نظر بیوریله