زراعت — نباتات یتشدیرمك ایچون طپراغی اصلاح ایله قوۀ انباتیه+سنی تزییده مخصوص بر فندر حیوانات اهلیه+یی تربیه و تكثیر. قواعدی دخی اكثریا بو فنه علاوه اولنور و چفتجیلك و باغجیلق و اورمانجیلق و باغجوانلق دخی فن زراعتك اقسامندن صاییلور. فن زراعت قواعد عملیه+یی پیش نظره اله+رق مستعد اولدیغی اصلاحات و تعدیلاتی تفتیش و تحری و حكمت طبیعیه ایله علم كیمیا نظریاتنك ایجاباتنه توفیق و تطبیق ایدر.
قابل زراعت اولان طپراق كرچ قوم كیل ایله مواد عضویه+دن مركبدر كیلی زیاده اولان طپاغه قوتلی طپراق قومی زیاده اولان طپراغه ضعیف طپراق دنیلور و مواد اصلیه+سندن نقصان اولانی اكمال ایله اصلاح ممكن اولور. طپراغك اصلاحی (مارن) دنیلان و علی العموم طوغله و چناق چوملك اعمال اولنان طپراقله یاخود تباشیر الچی دكز طوزی ویاخود هر نوع كول ایله یعنی بونلرك علاوە+سیله اولور برده طپراغك مواد عضویه علاوه+سیله اصلاحی واردركه بو نوغ اصلاح طپراغك طبیعت كیمیویه+سنی آرترمقدر بوكا شربت تعبیر اولنور بوده یا حیوانی ویا نباتی ویاخود مختلط اولور حیوانی شربتلردن تخللی سریع اولنلر (حیوان قانی) (حیوانات بریه و بحریه لاشه+سی) (انسان بولی) (اوت و صمان) (بطاقلقلرده حصوله كلان یوصون ایله قاریشدیرلمش بول حیوانی) (هر نوع فضلات. كوبره . تزك). اسویچره ممالكنك صمان بولنمیان قسم اعظمنده انسان فضلاتی توز حالنه كتوریله+رك قوللانلمقده+در
بوندن بشقه هرنوع قیل و توك و دری قازنتیلریله حیوان كمیكلری دخی بطیء التحلل شربت مقامنده استعمال اولنور.
نباتی شربت نطس اولمش ترلارده حصوله كلان نباتات غیر نافعه (چیم) و محصول آلندقدنصكره ترلاده قالان و (آنز) دنیلان (باشاق صاپلری) و (یونجه)دن عبارتدر مع هذا شربتلرك اك اعلاسی مختلط دنیلان (كوبره)در لكن كبره آخوردن چیقارلدقدنصكره بر یره بیغلمق و مواد حیوانیه+سی صمان و اوت قسمیله امتزاج ایدنجه+یه و بتون بتون قینامه حالی عارض اولمیه+جق مدته قدر ترك اولنمق لازمدر و آچیقده بولندیغی حالده (قاربونات دامونیاق) دنیلان غازی اوچمامق ایچون ییغینك اوزری طوغله+جی طپراغی یاخود كیللی طپراق ایله اورتلمك و دروننه برقاچ آووج آلچی آتلمق مقتضیدر.
اسكیدنبرو زراعتده نطس یاخود (دیكلندیرمه) دنیلان بر اصول واردركه اوده ترلایی اوچ سنه+ده بر كره و بر صوك بهاردن دیكر صوك بهاره قدر براغوب دیكلندیرمك دیمكدر بو مدتده یا ترلا بتون بتون خالی براغیلور یاخود (یونجه) كبی حیواناته یدیریله+جك و شربت اولمق اوزره ترلایه قارشدیریله+جق بناتات زرع اولنه+بیلور ایسه ده بو اصول ترلالرك آز چوق بر مدت معطل قالمسنی ایجاب ایلدیكندن اوروپانك بعض محللرنده و باخصوص اراضیسی طار اولان یرلرده مناوبه اصولی قبول اولنمشدر چونكه بعض نباتات و علی العموم نخود و بزلیه كبی دانه+لری قابلی اولان سبزوات ایله یونجه و كتانك بر ترلاده لایقیله محصول ویرمسی ترلانك بر قاچ سنه تركنه محتاج اولدیغی و حبوبات كبی بعضیلرینك دخی بر ترلایه دوام اوزره اكیلمسی ترلانك قوتنی محو ایتدیی عند النجربه ثابت اولدیغی كبی بر نوع محصول ایچون قوتسز اولان بر ترلانك دیكر هرنوع ایچون دخی قوتسز اولمسی لازم كلمدیکی ده ینه تجربه ایله اكلاشلدیغندن بو تجربه+لرك نتیجه+سی اوله+رق نطس یعنی دیكلندیرمه یرینه مناوبه اصولی وضع اولنمشدر. مناوبه+نك برچوق نوعی وار ایسه ده اك زیاده فائدە+لوسی درت سنه+دن عبارت اولان مناوبه آتیةالبیاندر . برنجی سنه شالغام یاخود یرالماسی ایكنجی سنه قیش ذخیره+لری ارپه چاودار یاخود بغدای ایلك بهارده
ذخیره موسمنده یونجه اكیلوب اوراق موسمنده بیچیلور . اوچنجی سنه ینه یونجه اكیلوب ایكی دفعه بیچلدكدنصكره طپراغه قاریشدیریلوب ترلا سوریلور . دردنجی سنه ذخائر اكیلور. والحاصل اصول مناوبه+ده رعایتی لازم اولان شرط ایلك دفعه اكیلان نباتك طپراغك ایكنجی دفعه اكیله+جك نباته مقتضی موادینی افنا ایتمیه+جك صورتده انتخاب اولنه+بیلمسندن عبارتدر.
زراعت انسان ایله برابر طوغمشجه+سنه قدیم اولوب بالق و حیوانات بریه و بحریه صیدی تعیشه غیر كافی كورلدیکی صره+ده نظر دقته آلنمش اولمسی طبیعیدر. مصرلیلر زراعته تعبد ایدرجه+سنه حرمت ایدرلر و چینده امور دینیه+دن معدود طوتارلر ایدی. رومالیلر ایسه زراعتی او قدر محترم طوتارلر ایدیكه اك ایلرو كلنلری كندو اللریله ترلالرینی زراعت اتمكی بر شرف مخصوص صایارلر ایدی.
یوز سنه+دنبرو فرانسه و انكلتره عالملرینك تحریات فنیه+لریله علم كیمیاجه وجوده كتوریلان كشفیات جدیده سایه+سنده غایت نافع شربتلر ایله اصلاح تراب یوللری بولنوب آلات زرعیه دخی اصلاح ایدلمشدر.
شمدیكی حالده آوروپا مملكتلرنده برچوق نمونه چفتلكلری مؤسس اولدیغی كبی زراعت درسلری آچیلوب موجود اولان اصوللرك اصلاحنه مأمور جمعیتلر تشكل ایتمشدر. (١٨١١ م و ١٢٢٦ ه) تاریخنده فرانسه+ده زراعت نظارتی تشكیل اولونمش و اربابنه بر چوق مكافات نقدیه ویرلمشدر (١٨٥١ م و ١٢٦٨ ه) تاریخنده هر ولایتده برر زراعت انجمنی تشكیل اولندیغی كبی زراعت مأمورلری یتشدیرلمك اوزره (چفتلك مكتبی) نامیله مكاتیب مخصوصه تأسیس ایدلدیكی حالده بونكله ده قناعت ایدلمیوب زراعت درسی عموماً ایكنجی درجه+ده+كی مكتبلرك (بزده رشدیه+لره معادل) پروغرامنه ادخال اولنمشدر.