لغات تاریخیه و جغرافیه

Lugat-ı Tarihiyye ve Coğrafiyye

دلك

Delk

دلك — بر جسمك دیكر جسم اوزرنده قایمسی یاخود یووارلنمسی حالنده تصادف ایتدیکی مقاومته اطلاق اولنور. بر سطح نقدر مجلا اولور ایسه اولسون خرده بین ایله باقلدیغی حالده پروزلر ایله مستور اولدیغی كوریلور بناء علیه ایكی سطح بربرینه تماس ایتدكده پروزلر چرخلرك دیشلری كبی بربرینه نفوذ ایدرك بر التصاق حاصل ایدر. دلك ایكی درلودر بری بر سطحك دیكر بر سطع اوزرنده قایمسی و سطحلردن برینك تجدد ایتمسی حالندە+كی دلك. دیكری بر جسمك بشقه بر جسم اوزرنده یووارلنمسی و جسملردن هر ایكیسنك دلكی اجرا ایدن سطحلرینك تجدد ایلمسی حالنده+كی دلكدر برنجی نوعده حصوله كلان مقدار دلك ایكنجیدن زیاده+در. قایمه حالنده بولنان سطحلری تدهین ایتمك مساماتی جرؤ فردلری بربری اوزرنده سهولتله قیان مواد دهنیه ایله املا ایدرك دلکی یووارلنمه حالنه ارجاع ایتمك دیمكدر دلكك مقداری حركتی صورت منتظمه+ده طوته+بیلمك ایچون صرفی لازم كلان قوتك مقداریله مساحه اولنوركه بوكا )دلك قوتی) تعبیر اولنور. دلكدن حصوله كلان حرارت دلك قوتنك فعلیله متناسب اولدیغی جهتله فعل مذكور حرارته تحویل اولنمش اولور. ایكی جسمك (دلك امثال رقمی) دیو دلك قوتنك مذكور جسملردن برینك دیكرینه اجرا ایلدیكی تضییق نسبتنه اطلاق ایدرلر و اشبو (امثال رقمی) نقدر بیوك ایسه دلك دخی او قدر چوق اولور و (امثال رقمی) ایسه ابتدای حركتده چوق و اثنای حركتده آز ظهور ایدر. تدهین اولنمش ایكی سطحده (امثال رقمی) اثنای حركتده .(٠,٠٧) اولمق اوزره قبول اولنمشدر. بر عربه+نك حركتنده دلكك (امثال رقمی) باركیرلرك عادتا ویا سرعتلی كیدیشنه و یولك طاش قالدیرم ویا قوم اولیشنه كوره (٠,٠٤) دن (٠,١٢٥) قدردر. دلك امثال رقمنك حسابنه دائر تجربه+لره (١٧٨١ م و ١١٩٦ ه) تاریخنده بدأ اولندی. دلكدن حرارت حاصل اولدیغی كبی (الكتریق) دخی حاصل اولور. (الكتریق) كلمه+سنه نظر بیوریله .