Lugat-ı Tarihiyye ve Coğrafiyye

حقوق
Hukuk

حقوق — حقوق حقنده حكمای متقدمینك بعض قوللری وار ایسه ده مدنیت ترقی ایتدكجه مناسبات شخصیه و دولیه دخی تكثر ایتدیكندن حكمای متأخرین حقوقی برچوق اقسامه تقسیم ایتمشلر و مخصوص كتابلر یازمشلردر اقسام مزبوره زیرده بیان اولنور

١ ) حقوق شرعیه — علم فقه یعنی شریعت مطهره احكامنه موافق جریان ایدن معاملاته اطلاق اولنور. ادیان سائرە+جه دخی كندولرینه مخصوص حقوق مذهبیه واردر

٢ ) حقوق طبیعیه — عقل و حكمت و طبیعت بشریه مقتضاسنجه مقرر اولان و بالجمله قوانینك اساس و مقدمی اولوب هر درلو تعرض و فراغدن عاری بولنان حقوقه اطلاق اولنوركه انسانك وظائف و افعال خارجیه+سنك اساس و محوری حكمندە+در مثلا بر شخصك اجرای عمل و تصرف ایتمك كبی بر طاقم حقوقه صلاحیتی واردركه قوانین موضوعه ایله تنظیم و تنسیق اولنور ایسه ده اساساً انلردن مقدم و انلرك مبنی علیهی دیمكدر بو تقدیرجه حقوق طبیعیه+یه افراد بشرك افعال و مناسباتنی تعیین ایدن قاعدۀ اصلیه دخی دینه+بیلور

٣ ) حقوق موضوعه — بر واضع ویا حاكمك حقوق طبیعیه+یه موافق ترتیب و بالفعل تنسیق ایلدیكی حقوقه اطلاق اولنور. تعامل و عادات دخی بو قسمه داخلدر

٤ ) حقوق عمومیه — حقوق موضوعه اقسامندندر هیئت اجتماعیه+نك اساس اقتدارینی و حكومتك حقوق و وظائفنی و اشخاص ایله دولت ارە+سنده+كی مناسباتی تعیین ایدر و برقاچ نوعه تقسیم اولنور

٥ ) حقوق شخصیه — حقوق موضوعه اقسامندندر یالكز افراد و اشخاص ارە+سنده+كی مناسباتی تعیین ایدر بو دخی نظریه و فعلیه ناملریله بر قاچ نوعه تقسیم اولنور

٦ ) حقوق مشروطه یاخود سیاسیه — حقوق عمومیه اقسامندندر هیئت اجتماعیه+نك شكل حكومتدن منبعث حقوق و وظائفنی تعیین ایدر

٧ ) حقوق اداره — حقوق عمومیه+نك اداره+یه تعلق ایدن جهتلرینی و ادارە+نك اشخاصه قارشو حقوق و وظائفنی تعیین ایدر

٨ ) حقوق بین الدول — بوكا حقوق بین الملل و حقوق دیپلوماتیقیه دخی دیرلر (حقوق بین الملل) ملتلرك بربرلریله ارتباط و اختلاطلری وقوعنده هر برینك سائره نسبتله كیفیات واحوال اصلیه+لرندن و حقوق امتیازیلرندن نشأت ایدن انواع حقوق و ذمتلرینه اطللق اولنور و (حقوق دیپلوماتقیه) دخی دولتلر بیننده+كی مناسباتی تأسیس و ترتیب ایدركه دولتلرك بری طرفندن تكلیف اولنوب دیكری طرفندن قبول اولنان عهوددن و خصوصات سائرۀ دولیه+دن عبارتدر

٩ ) حقوق جزائیه — حقوق عمومیه انواعندندر اداب و اسایش عمومی+یه مغایر حال و حركتی تعیین و خلافنده بولنانلرك جزای سزاسنی ترتیب ایدر

١٠ ) حقوق مدنیه — حقوق شخصیه و خصوصیه+یی و بر الكا ویا بر مملكت داخلنده+كی اشخاصك باشلوجه مواد جزائیه+یه تعلق ایتماین مناسباتنی تأمین ایدر بونلردن بشقه (حقوق تجاریه) و (حقوق بحریه) كبی دها پك چوق حقوق واردر



Daha fazla bilgi için: TDV İslâm Ansiklopedisi